Happenings 03

Μαρμάρινο αγαλματίδιο Καλού Ποιμένα (τραπεζοφόρο)

Στήριγμα μονοπόδιου, πολυτελούς τραπεζιού, κατασκευασμένο από ένα κομμάτι μαρμάρου. Αποτελείται από κυβική βάση με τέσσερα μικρά ορθογώνια ποδαράκια στις γωνίες, με τη βοήθεια των οποίων εδράζεται στο έδαφος, και πεσσόμορφο στήριγμα. Η κύρια όψη του στηρίγματος κοσμείται με έξεργη, ανάγλυφη μορφή στον εικονογραφικό τύπο του «Καλού Ποιμένα», του νεαρού βοσκού με κριάρι στους ώμους. Ο εξαιρετικής ποιότητας ποιμένας εικονίζεται όρθιος, μετωπικός. Φορά αμάνικο κοντό χιτώνα που σφίγγει στη μέση και μπότες. Το κεφάλι του με τα κοντά, σγουρά μαλλιά και τα εκφραστικά μάτια στρέφεται ελαφρά προς τα δεξιά. Με το δεξί χέρι κρατά τα πόδια του κριαριού, με το αριστερό ποιμενικό ραβδί, που δυστυχώς έχει σπάσει ενώ αριστερά, στα πόδια του βοσκού, καθόταν σκυλί. Από το έπιπλο δε σώθηκε ο άβακας, η μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα που στερεωνόταν με τη βοήθεια αβαθούς κυκλικής εγκοπής που υπάρχει στο πάνω μέρος του στηρίγματος. Το τραπέζι είχε θέση μπροστά σε τοίχο με τη διακοσμημένη πλευρά στραμμένη προς το θεατή. Το μονοπόδιο στήριγμα βρέθηκε πεσμένο και σπασμένο σε πέντε κομμάτια στην είσοδο μνημειακού ταφικού συγκροτήματος που χρονολογείται στα 350-400.

Το έπιπλο χρησίμευε πιθανόν για να τοποθετούν οι συγγενείς των νεκρών σκεύη και τροφές, κατά τη διάρκεια νεκρικών τελετών. Παρόμοια μαρμάρινα τραπέζια της ομάδας του «Καλού Ποιμένα», κατασκευάζονται κατά τον 3ο-4ο αι. σε εργαστήρια της Μ. Ασίας, γνωρίζουν διάδοση στο μεσογειακό χώρο και χρησιμοποιούνται σε ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους. Πρόκειται για το τρίτο μαρμάρινο τραπεζοφόρο της ομάδας του «Καλού Ποιμένα» που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη  και το μοναδικό που εντοπίστηκε σε χώρο νεκροταφείου με εθνικούς και χριστιανικούς τάφους.
Η μορφή του νεαρού κριοφόρου είναι διαδεδομένο εικονογραφικό θέμα που ξεκινά στην αρχαιότητα από το γνωστό τύπο του Ερμή Κριοφόρου. Εξελίσσεται αργότερα στην τέχνη ως υπαινιγμός στη βουκολική και ειρηνική ζωή, τόσο για τους εθνικούς όσο και για τους χριστιανούς. Φαίνεται ότι από τον 3ο-4ο αι. ο «Καλός Ποιμένας» αποκτά νέο χριστιανικό περιεχόμενο, καθώς συμβολίζει τον Χριστό, τον οδηγό και σωτήρα των ψυχών, σύμφωνα με την παραβολή της Καινής Διαθήκης και τη σωτηρία του χαμένου προβάτου. Με το πνεύμα αυτό απαντά και σε ταφικά μνημεία.

Κωδικός

ΑΓ 2491

Είδος

Τραπεζοφόρο

Χρονολόγηση

Μέσα 4ου αι.

Διαστάσεις

Συνολικό ύψος 95,5 εκ., ύψος μορφής 57,5 εκ. Διαστάσεις βάσης: ύψος 17,5 εκ., μήκος 19 εκ., πλάτος 17 εκ.

Υλικά Κατασκευής

Μάρμαρο

Προέλευση

Θεσσαλονίκη, δυτικό νεκροταφείο